بسم الله الرحمن رحیم
الحمدالله رب العالمین والصلاة و السلام علی اشرف الانبیأ والمرسلین وعلی اله وصحبه الطیبین الطااهرین ومن والاه الی یوم الدین
والذین استجابوا لربهم واقاموا الصلاه وامرهم شوری بینهم ومما رزقناهم ینفعون ( سورة شوری آیه ۳۸)
مقدمهً
افغانستان په تیره لسیزه کې د نړیوالې ټولنې په مرسته په بیلابیلو برخو کې دننه د ژوند په چارو او له هیوادونو سره د اړیکو او د همکاریو د زمینو د رامینځته کولو په برخه کې، په اقتصادي، کلتوري او سیاسي ټولو برخو کې د پرمختګونو او لوړو ګامونو شاهد و. سره له دې چې د افغانستان د رهبرۍ د ناپیژندګلوۍ او ناتوانۍ له امله له دغو رامینځته شویو فرصتونو ښه ګټه پورته نه شوه؛ خو د دې ډلې ته د دوحې په مذاکراتو کې مشروعیت ورکولو او په پای کې د اسلامي جمهوري نظام او حکومت د سقوط او په ۲۴ اسد ۱۴۰۰ هـ ش/ ۱۵ اګست ۲۰۲۱ م کې د طالبانو جګړه مارې ډلې د واکمنۍ ته رسیدو سره، د داخلي او نړیوالو خیانتونو او سازشونو په نتیجه کې په افغانستان کې په بېلابېلو برخو کې یوه فاجعه منځ ته راغله، اقتصاد نسکور شو او د هیواد نوی اقتصادي نظام له منځه ولاړ، د تعلیم او تربیې نظام مختل شو، ښځې او نجونې له زده کړو، تحصیل او کار څخه محرومې شوې، فقر په پراخه کچه په هیواد کې خپور شو او د بیان ازادي او رسنۍ د سختو قیدونو لاندې راغلې او طالبان د اسلام له افراطی تعبیر سره په زوره حکومت کوي او هر ډول اعتراض او مخالفت ته په تاوتریخوالي، ځپنې، وژنې او ډزو ځواب وايي.
خو د طالبانو دا تاوتریخجن چلند نه یوازې د خلکو د مقاومت، اعتراض او مخالفت کم کړی نه دی، بلکې د ټول هیواد په کچه د خلکو په ځانګړي ډول د ښځو اعتراضونه او مخالفتونه ورځ تر بلې پراخیږي؛ پداسې حال کې چې نړیواله ټولنه په سوله ایزه حل لارې د دې بحران د پای ته رسولو په هڅه کې ناکامه پاتې ده.
د ښځو او نارینه وو مدني اعتراضونو او د زړورو مقاومت کوونکو په ټول هیواد کې د طالبانو د زور او تاوتریخوالي پر بنسټ واکمنۍ په وړاندې د دوی د مقاومت په درناوي، د هغو شهیدانو د روح د آرامۍ غوښتنه کوم چې د مقاومت په سنګرونو کې خپل ژوند قربان کړي او هغه کسان چې د طالبانو په لاس او د دوی تر شکنجې لاندې وژل شوي دي، د ټولو زخمیانو د روغتیا غوښتنه کوم، د جهاد، مقاومت او د هیواد د ازادۍ، خپلواکۍ او تمامیت ارضي څخه د دفاع په کلونو کې ټولو شهیدانو ته احترام، او ټولو شهیدانو کورنیو، مهاجرینو او د دې کلونو ټولو زیانمنو شویو ته درناوی کوم او د ټولو هڅو قدرونه کوم چې د عادلانه او ولسواکه نظام جوړولو لپاره شوي دي، باید ووایو چې دا بحران لا هم دوام لري او موږ لا هم د هیواد د ژغورنې او د استبداد او انحصار څخه د خلاصون لپاره په یوه اوږد مبارزاتي لاره کې یو.
موږ په داسې حال کې چې د نړیوالې ټولنې څخه مننه کوو چې د افغانستان د خلکو ترڅنګ ولاړ دي او د طالبانو استبدادي او نامشروع واکمني یې په رسمیت نه ده پېژندلې او د نوي نظام په رسمیت پېژندلو لپاره یې د ټول ګډونه انتقالي دولت جوړولو او د منتخب دولت د رامینځته کولو شرط ټاکلی دی، له نړیوالې ټولنې څخه غوښتنه کوو چې خپل دریځ د ۲۰۲۰ کال د مارچ ۱۰ نېټې د ملګرو ملتونو د امنیت شورا د ۲۵۱۳ نمبر پرېکړه لیک، د ۲۰۲۰ کال د نومبر ۲۳-۲۴ نېټې د افغانستان په اړه د نړیوال کنفرانس او د ۲۰۱۱ کال د جون ۱۷ نېټې د ملګرو ملتونو د امنیت شورا د ۱۹۸۸ نمبر پرېکړه لیک پراساس ټینګ وساتي. په دې پرېکړه لیکونو کې د افغانانو ترمنځ د خبرو اترو په ترڅ کې د راتلونکي نظام او دولت د جوړولو لپاره د خلکو د غوښتنې او انتخاب پر بنسټ او د ټولو قومونو، مذهبونو، ښځو او ځوانانو په ګډون او د طالبانو د امارت د رژیم نه راستنېدو او د ترهګرۍ د ګواښونو او تهدیدونو د له منځه وړلو پر ضد ټینګار شوی دی.
د طالبانو له حاکمیت څخه د راپورته شوې سیاسي، ټولنیزې او اقتصادي وضعیت د ژورتیا او پراختیا په درک کولو سره او د هیواد د ژغورنې او بشپړې نسکوریدو څخه د ژغورنې لپاره زموږ د دیني، ملي او تاریخي رسالت په نظر کې نیولو سره او د ګوندونو، سیاسي جریانونو او ملي شخصیتونو ترمنځ د اغیزمنې همکارۍ او همغږۍ د تأمینولو په موخه د هیواد او خلکو د دې پراخ بحران څخه د خلاصون لپاره، موږ په ۲۷ ثور ۱۴۰۱ هـ ش/ ۱۷ می ۲۰۲۲ م نېټه د “د افغانستان د ژغورنې لپاره د ملي مقاومت عالي شورا” په نامه یو ائتلاف رامینځته کړ او د هغې د چارو د تنظیم او سازمان لپاره مو یو اساسنامه د “د افغانستان د ژغورنې لپاره د ملي مقاومت عالي شورا منشور” په نامه ترتیب کړ چې په راتلونکو کرښو کې راځي، او پرې توافق مو وکړ.
لومړی څپرکی –
عمومي احکام
۱ مادهٔ
د دې سیاسي ائتلاف نوم “د افغانستان د ژغورنې لپاره د ملي مقاومت عالي شورا” دی چې په دې سند کې به وروسته په لنډ ډول “دمقاومت عالی شورا” یادېږي.
2 مادهٔ
د دې سند نوم “د افغانستان د ژغورنې لپاره د ملي مقاومت د عالي شورا منشور” دی، چې په دې سند کې به د “مقاومت د عالي شورا منشور” په لنډ ډول یادیږي.
3 مادهٔ
د مقاومت د شورا د بنسټونو په غړیتوب او مدیریت کې د قومونو متناسب او متوازن شتون په دې شورا کې د هغوی د اغیزمنو لارښوونو او شخصیتونو د شتون له امله لیدل کیږي.
دوهم څپرکی –
اساسات او ارزښتونه
۴ ماده
تر هر څه وړاندې، موږ د افراطیت او ترهګرۍ په ټولو بڼو، ډله ییزو او هدفي وژنو او د هېواد د نیابتي جګړو پر ډګر د بدلېدو په اړه خپله ژوره اندېښنه څرګندوو او په دې برخه کې د هر اړخیز اقدام پر اړتیا ټینګار کوو .
5 مقالې
موږ د خپلواکۍ د ساتلو، د ځمکنۍ بشپړتیا د ساتنې، د نارینه او ښځینه دواړو د اتباعو د حقونو او آزادیو د دفاع لپاره د سیاسي ځواکونو یو ځای کېدل یوه لازمي اړتیا ګڼو.
۶ مادې
موږ ضروري بولو چې د تیرو شلو کلونو (1380-1400 هجري شمسي / 2001-2021 میلادي) واکمنو ټیمونو لویې سیاسي، امنیتي او اقتصادي غلطۍ وڅېړل شي، چې بې ساري فرصتونه یې په ننګونو بدل کړل. ترڅو له عمدي او غیرعمدي تېروتنو څخه زده کړه وشي او د دوی د تکرار د مخنیوي لپاره جدي هڅې وشي.
۷ماده
موږ ولیدل چې د افغانستان ټول پخواني سیاسي رژیمونه په مرکز، ولایتونو او ولسوالیو کې د تصمیم نیولو او مدیریت په برخه کې د خپلې ارادې د عملي کولو پر بنسټ د خلکو د حقونو په درناوي کې پاتې راغلي او د هېواد د سیاسي نظام په جوړښت کې د بنسټیز بدلون اړتیا باندې ټینګار کوو.
۸ ماده
موږ باور لرو چې د خدای راکړی طبیعي زیرمې او د هیواد لوی بشري ظرفیت په سمه او عادلانه توګه وکارول شي، موږ کولی شو د ځان بسیاینې او د خلکو د اقتصادي هوساینې لپاره ښه بنسټ چمتو کړو
۹ ماده
موږ په دې باور یو چې ګران وطن افغانستان باید په یوه خوندي او باثباته، ازاد او سوکاله هېواد بدل شي، چې د عدالت او د هېوادوالو اساسي دیني حقونه چې د اسلام په لارښونو او د بشري حقونو په ارزښتونو کې راغلي دي. باید خوندي وي او اتباع یې له قومي، ژبني، کلتوري او مذهبي تبعیض پرته، په حقیقي ژوند او د قانون په وړاندې مساوي حقوق او مکلفیتونه ولري.
۱۰مادهٔ
زموږ په اند، افغانستان باید د ملګرو ملتونو منشور، د اسلامي همکاریو د سازمان منشور، د بشري حقونو اسلامي اعلامیه، د بشري حقونو نړیواله اعلامیه او نور هغه میثاقونه او وروستي کنوانسیونونه چې متقابل درناوي ورسره یوځای شوي، رعایت کړي د هېوادونو په کورنیو چارو کې نه لاسوهنه، ښه ګاونډیتوب، سوله ییز همغږي او د مثبت او فعال بې طرفۍ پالیسي باید تعقیب شي او د همکارۍ او سیمه ییزې پیوستون لپاره مناسبه جغرافیه شي.
۱۱مادې
افغانستان باید هڅه وکړي چې په یوه نړیوال کنفرانس کې اعلان وکړي چې له هیڅ هیواد سره ستونزه نه لري او د نړیوال سیاست په ډګر کې د یوه بې طرفه هیواد په توګه عمل کوي او نړیواله ټولنه هم باید په دې برخه کې د افغانستان په چارو کی د نه لاسوهنې لازم تضمین ورکړي.
۱۲مادهٔ
موږ باور لرو چې پوځ د مشروع حکومت لخوا د اجباري ځواک څخه د ځانګړې استفادې لپاره د عصري حکومت یو له اړتیاو څخه دی او د اردو، پولیسو او ملي امنیت بنسټونو بیارغونه د افغانستان د روغتیا او ثبات لپاره بیړنۍ اړتیا ده. بیارغونه باید په داسې ډول ترسره شي، چې دغه بنسټونه د رښتینو، ژمنو او وفادارو پخوانیو پوځي او امنیتي منسوبینو او ځواکونو په استخدام سره پیاوړي شي او بیا د دغو پرسونل او ځواکونو تخصص او مسلکیتوب پیاوړی شي، ترڅو دوی وکولای شي د خپلو کارونو د ترسره کولو توان ولري. د دوی دنده په هیواد کې د ملي خپلواکۍ، ځمکنۍ بشپړتیا او د قانون د حاکمیت په ساتلو کې د پام وړ رول لوبول دي.
۱۳ مادې
موږ ټینګار کوو چې طالبانو په ځانګړې توګه د خپلې غاصبۍ له واکمنۍ وروسته په بېلابېلو برخو کې د بشري حقونو معیارونه تر پښو لاندې کړي او د بشریت ضد جرمونه یې کړي دي لکه ځانمرګي او ترهګریز عملونه، شکنجه، ډزې، وژل، د بې دفاع خلکو له کورونو او د اوسېدو ځایونه. او د خلکو د ځمکو او ملکیتونو غصبول او د هغوی خپلو ملاتړو ته سپارل او د دوی دغه بشري ضد کړنې باید له سزا څخه خلاص نه شي او نړیوال او نړیوال سازمانونه باید د بشري حقونو مدافعین په دې اړه چوپه خوله پاتې نه شي، او د دې په درک کولو سره چې پایلې به یې څه وي. د دوی د جرمونو غچ اخیستل او جبران کیدی شي، د دوی ټول عملونه باید د قانوني اعتبار نشتوالی او له اداري او دولتي مشروعیت څخه بې برخې وګڼل شي.
دریم څپرکی –
موخې او لیدلوری
۱۴ مادهٔ
موږ باور لرو چې د ټولیزې ارادې پر بنسټ د نظام او دولت په جوړولو او د شفافو او عادلانه انتخاباتو له لارې، واک خلکو ته بیرته وسپارل شي.
۱۵ مادهٔ
موږ په دې باور یو چې د غیرمتمرکز پارلماني نظام په چوکاټ کې، جمهوریت او اسلامي دموکراسي ډېر ښه انعکاس موندلی شي او د قوي ګوندونو د پرمختګ، د قضادخپلواکي، د قانون حاکمیت، د اساسي حقوقو ساتنه او تضمین، د انساني ذات او د بیان آزادۍ ساتنه، او د حکومت د ځواب ویلو وړتیا او د رهبرانو او مدیرانو مسؤولیت منلو کې اغېزمن وي.
عادلانه ټاکنې په پارلماني نظام کې باید داسې وي چې په هغه کې د افغانستان په ولایتونو کې ټول قومونه د خپلې ټولنیزې ونډې په تناسب متناسب استازیتوب ولري او سربیره پردې د مرکزي لوړ پوړو چارواکو په څیر، ښاروالان، والیان او ولسوالان هم باید انتخابي وي.
۱۶ مادې
په دې نظام کې د محلي شوراګانو (ولایتي، ولسوالیو او کلیو شوراګانو) غړي هم باید په مستقیمو ټاکنو کې وټاکل شي.
۱۷ مادې
والیان او ولسوالان باید په مستقیم یا غیر مستقیم ډول وټاکل شي. د ټاکلو طریقه باید د قانون سره سم مشخص شي.
۱۸ مادې
ټاکل شوې د ولسوالیو شوراګانې د ملي شورا دکار په موده کې د محلي بودیجې او مسودې د تصویب او د پوهنې د مدیریت، د ژبی تدریس او د محلي کلتور د ودې، د عامې روغتیا او د ښځو او سیمه ییزو د پیاوړتیا په برخو کې د پراختیايي بودیجې او پروګرامونو د تصویب واک لري. عامه زیربنا، سیمه ایز عامه ترانسپورت، د محلي مالیاتو راټولول او د چاپیریال ساتنه او د دې پروګرامونو د تطبیق نظارت چې د اساسي قانون په ضمانت ترسره کیږي.
۱۹ مادهٔ
د سیمه ایزو اوسیدونکو تنوع او قومي، مذهبي او کلتوري تنوع ته په پام سره، د ټولو اتباعو په وړاندې هر ډول تبعیض منع دی.
۲۰ مادهٔ
د محلي شوراګانو (ولایتي، ولسوالیو او کلیوالي شوراګانو) پریکړې د دې منشور د محتوا په پام کې نیولو سره د قانون له لارې تنظیمیږي.
۲۱ مادهٔ
موږ د سیمې او نړۍ د هېوادونو د بریالیو تجربو او د ګران هېواد د جغرافیایي، اقتصادي او فرهنګي واقعیتونو پر بنسټ د هېواد اداري واحدونه اصلاح کول اړین ګڼو.
۲۲ مادهٔ
موږ دداسی ټاکنیز نظام ملاتړ کوو چې په عین وخت کې عادلانه، ګوندي، قومي، جغرافیایي او جنسیتي استازیتوب او د خپلواکو نوماندانو لپاره د سالمې سیالۍ زمینه برابره کړي.
۲۳ مادهٔ
د مقاومت عالی شورا د افراطیت څخه د اسلام قرائت – چې د طالبانو او په اسلامي نړۍ کې د ډیرو ترهګریزو ډلو ایدیولوژي جوړوي – د اسلامي علماوو او معتبرو مراجعو د نظریاتو پر بنسټ د اسلام د اصولو مخالف ګڼي او په فکري او کلتوري ټولو برخو کې د افراطیت او ترهګرۍ پر وړاندې د مبارزې پر اړتیا ټینګار کوي ترڅو د دیني تعلیماتو څخه د ناسمې استفادې او افغانستان د افراطیت او ترهګرۍ لپاره یو ځل بیا په پناه ځای او امن ځای بدلولو مخه ونیسي او په دې توګه د سیمې او نړۍ سولې او امنیت ته مرسته وکړي او همدارنګه د هر ځواک پر وړاندې چې د افغانستان د خلکو مشروع ازادۍ او بنسټیز حقوق سلبوي او د هغوی دیموکراټیک حاکمیت ته زیان رسوي، مبارزه کوي.
۲۴ مادهٔ
موږ د ملي ګټو ددفاع ، بنسټیز حاکمیت، ځمکنۍ بشپړتیا، د توکمیزو ډلو او اتباعو ترمنځ د ټولنیز عدالت پر بنسټ د ملي یووالي، د اتباعو د اساسي حقونو او په ځانګړې توګه د ښځو د آزادیو، د اسلامي ارزښتونو او د بشري حقونو د نړیوالې اعلامیې په دفاع ټینګار کوو .
۲۵ مادهٔ
موږ د ټولنیز عدالت، د اسانتیاوو د عادلانه ویش، د ملي پرمختګ فرصتونو، په سیاسي واک کې د ټولو توکمونو عادلانه او متناسب ګډون او د دې منشور په چوکاټ کې د وړتیا پر بنسټ د حکومت کولو په اړه ټینګار کوو
۲۶ مادهٔ
د دیني لارښوونو په بیانولو او د تعصب، انحراف او افراطیت د زنګ په لیرې کولو کې د هېواد د علماو رول زموږ د ټولنې له جدي اړتیاوو څخه دی او باید دغه رول زموږ د علماوو له خوا په سمه توګه وکارول شي.
۲۷ مادهٔ
موږ په ټولو برخو لکه ښوونه او روزنه، لوړو زده کړو، کار، اقتصادي، سیاسي، ټولنیزو او کلتوري فعالیتونو کې د ښځو د فعالې ونډې ملاتړ کوو.
۲۸ مادهٔ
د مقاومت عالي شورا د ځوانانو د برخلیک ټاکلو وړتیاوو او ظرفیتونو، او د هېواد د نن او سبا لپاره د دوی د رول په ټینګار سره، په دې برخه کې اغېزمنه پانګونه د ټولنې لازمه اړتیا بولي او د ځوان نسل او د لوړو زده کړو او متخصصو کادرونو د وړ ځایګۍ په نننۍ اداره او د بریالیتوب وروسته په راتلونکي حکومت کې ژمنه ده.
۲۹ ماده
ژبني او کلتوري تنوع ته درناوى، د ولسونو په ارزښتونو کې د عدالت او برابرۍ اصولو ته درناوى او په ملي سندونو او نښانونو کې د دغو ارزښتونو انعکاس لکه ملي سرود، ملي بيرغ، نښانونه، مډالونه، بانک نوټونه، موږ ملي ګڼو. ، ورځې او ملی شخصیتونه یوه نه بېلېدونکې اړتیا ګڼو.
۳۰ ماده
موږ به د ټولیز عقل اصولو، بنسټیزې تګلارې، او د هیواد د ټولو قومونو د بشپړ ګډون په بنسټ د تصمیم نیولو اصل ته ژمن یو چې په ټولو رهبري او مدیریتي برخو کې ګډون وکړي.
۳۱ مادهٔ
د متوازن او پایدار پرمختګ لپاره، د کرنې مدرنیزه کول، د فقر کمول، د کارموندنې رامنځته کول، او د اقتصادي تولیدي خودکفایۍ په موخه به داسې یو اقتصادي نظام ته پاملرنه وشي چې د ټولنیزو ملاتړونو او تضمینونو له لارې د فقر او شتمنۍ ترمنځ د واټنونو مخنیوی وکړي.
۳۲ مادهٔ
د بهرنیو اړیکو په سیاست کې به د اقتصاد محوریت د افغانستان د لومړیتوبونو پر بنسټ، چې یو له طبیعي زیرمو ډک وچې پورې تړلی هېواد دی، تعقیب شي. په دې سیاست کې به په سیمهییزو او نړیوالو همکاریو کې په زراعت او مالدارۍ، سوداګرۍ، ترانزیت، د کانونو استخراج، د انرژۍ د سرچینو څخه ګټه اخیستنه، بشري ځواک، او د افغانستان جیو-اقتصادي (Geo-Economic) ظرفیتونو باندې ټینګار وشي.
څلرم څپرکی
دمقاومت عالی شورا لومړیتوبونه
۳۳ مادهٔ
د دوامداره سولې ټينګول او په هېواد کې د سیاسي ثبات تامین دمقاومت عالی شورا مهم لومړیتوب دی. د مقاومت عالی شورا په دې باور ده چې د هېواد د بد او ناوړه وضعیت څخه د وتلو لپاره، له طالبانو سره خبرې اترې او د یو ټولشموله انتقالي حکومت جوړول چې د خلکو د منتخب نظام او دولت د جوړېدو زمینه برابره کړي، اړین دي. د شورا ټول غړي له هرې هغه فرصته په متحد او همغږي توګه هرکلی کوي چې د افغانستان د مختلفو قشرونو ترمنځ د واقعي خبرو له لارې ملي پخلاينې ته رسېدو کې مرسته وکړي.
۳۴ مادهٔ
که د طالبانو حکومت د هېواد او نړۍ د وګړو د مشروع غوښتنو پر بنسټ رښتیني مذاکراتو منلو لپاره، د یو پراخ او انتقالي حکومت او وروسته د یو منتخب نظام او دولت جوړولو لپاره زمینه برابره نه کړي، د مقاومت عالي شورا به د دې شورا د غړو، د ګوندونو، جریانونو، شخصیتونو او د افغانستان د آزادو او مبارزو خلکو د زیاتېدونکو غوښتنو او ملاتړ په ځواب کې، په ټول هېواد کې د ملي مقاومت او درېدو د پراخولو لپاره عملي اقدام وکړي، تر څو د طالبانو د غاصبانه او نامشروع حاکمیت بساط ټول شي او د منتخب نظام او دولت تر سیوري لاندې د پایداره سولې او ثبات ته ورسېږي.
۳۵مادهٔ
دمقاومت عالی شورای د حق غوښتنو او عدالت غوښتونکو خلکو د اقداماتو او غوښتنو تایید سره، له مقاومت جبهاتو څخه په ټولو سیمو کې چې د ظلم، تجاوز، او نامشروع، انحصاري او برتري غوښتونکي د طالبانو حاکمیت په وړاندې د خپل ځان، مال، اهل، آبرو او وطن دفاع کوي، ملاتړ کوي او دا د افغانستان د خلکو مشروع حق ګڼي.
۳۶ ماده
د منشور د موخو او اصولو د تحقق لپاره د مقاومت د عالي شورا له خوا مناسبې تګلارې چمتو کېږي او د رهبري شورا له هر غړي، د ګوند له غړو او ملاتړو څخه يې د فعاليتونو لپاره د همغږي او منظمې تګلارې دغوښتنی پر بنسټ به را وبلل شی .
۳۷ ماده
هر یو غړی، د ګوند یا ډلې د مشر یا د سیاسي شخصیت په توګه، د خپلې وړتیاوو سره سم د مفاومت عالي شورا د پرېکړو او پروګرامونو د تحقق او عملي کولو لپاره په دې منشور کې به په کلکه کوښښ کوي.
۳۸ مادهٔ
د مقاومت عالی شورا د بیان ازادي او د رسنیو ازادي ملاتړ کوي او د دې منشور د اهدافو او لیدلورو په پام کې نیولو سره د خپلو رسنیزو فعالیتونو همغږي کوي.
۳۹ مادهٔ
د مقاومت عالی شورا له ټولو ګوندونو، ډلو، اغیزمنو سیاسي شخصیتونو، عالمانو، ښځو او ځوانانو سره چې د هېواد د اوسني ناوړه حالت څخه د ژغورنې لپاره په کور دننه او بهر هڅې کوي، مشوره او مفاهمه کوي او د هغوی د همغږۍ او همکارۍ یا د دې شورا سره د یوځای کیدو هرکلی کوي.
۴۰ ماده
د مقاومت عالی شورا د هیواد د سیاسي فعالانو او متعهدو دیپلوماتانو په مرسته، په ټولو هیوادونو کې هڅه وکړی چې له نړیوالې ټولنې سره اغیزمنې او هدفمندې اړیکې جوړې کړي او نړۍ د طالبانو د واکمنۍ له زیانونو څخه د افغانستان، د سیمې او نړۍ د سولې او امنیت لپاره خبر کړي.
پنځم څپرکی
دمقاومت عالی شورا جوړښت اود بنسټونو واکونه یی
۴۱ مادهٔ
ددی منشور دموخو د درلاسه کولو لپاره. د دمقاومت عالی شورا په چوکاټ کې لاندې بنسټونه رامنځته سویدی:
- دبنسټ ایښیدونکو جرګه؛
- عالي شورا؛
- رهبري شورا؛
- اجرایي شورا؛
- دارالانشاء.
دبنسټ ایښیدونکو جرګه
۴۲ مادهٔ
د بنسټ ایښیدونکو جرګه عبارت ده له هغو شخصیتونو څخه چې د تاریخي ناستې په ۲۷ ثور ۱۴۰۱ هـ.ش/ ۲۰۲۲ م کې په حضوري ډول، که حقیقي یا مجازي او یا د دوی له نمایندګانو سره، د محترم استاد عبدرب الرسول سیاف په مشرتابه، د مارشال عبدالرشید دوستم په کوربتوب او د لاندې ګوندونو او ادارو رهبرانو او مسئولانو په ګډون: (د افغانستان اسلامي حزب، د افغانستان اسلامي جمعیت حزب، د افغانستان ملي اسلامي حرکت حزب، د افغانستان اسلامي دعوت حزب، د افغانستان اسلامي وحدت حزب، د افغانستان ملي کنگره حزب، د افغانستان ملي مقاومت جبهه، د لوی مشرقي شورا، د لوی کندهار شورا، د لوی شمالي شورا او د افغانستان د خلکو د جهاد او مقاومت ارزښتونو د ساتنې بهیر) د منشور عمومي اصولو په تصویب او اعلامیه په خپرولو سره، دمقاومت عالی شورا جوړه کړه.
۴۳ ماده
د بنسټ ایښیدونکی جرګې وظيفه به د رهبري شورا په جوړيدو سره پای ته رسيږي او د يوې مهمې پيښې د جوړونکو په توګه د هغې جرګې د غړو نومونه به د شورا په آرشيف کې ثبتيږي.
۴۴ مادهٔ
ټول د بنسټګرې شورا غړي په عالي شورا کې غړیتوب لري.
عالی شورا
۴۵ ماده
عالی شورا، دمقاوت عالي شورا تر ټولو لوړه د تصمیم نیولو مرجع ده.
۴۶ مادهٔ
عالي شورا، د رهبري شورا او اجرائيه شورا پر غړو سربېره، د کمېټو او دارالانشا د رييسانو په ګډون د سياسي ګوندونو او ډلو له مشرانو، سياسي شخصيتونو، علماوو، د مدني ټولنې فعالانو، مېرمنو او د سياسي ګوندونو له مشرانو او ځوان فعالانو څخه جوړه شوی ده.
۴۷ مادهٔ
د عالي شورا د غړو ځانګړینی؛
- ښه شهرت؛
- د یو اغیزمن او ټولیز شخصیت درلودل؛
- د مقاومت د عالي شورا د منشور منل او د شورا د ارزښتونو او اهدافو په پلی کیدو کی هڅاند وی .
۴۸ ماده
عالی شورای کولاى شي له ۱۰۱ نه تر ۲۰۱ غړو پورې ولري. د غړو د ټاکلو شمېره د رهبرۍ دشورا لخوا تصويب کېږي.
۴۹ مادهٔ
د عالي شورا صلاحیتونه عبارت دي له:
۱. د مقاومت د عالي شورا منشور تعدیلول؛
۲. د هغو برنامو او پالیسو تصویب چې د رهبري شورا لخوا وړاندیز شوي وي؛
۳. د مقاومت د عالي شورا د لویو سیاستونو په اړه تصمیم نیول لکه خبرې اترې، پخلاینه او میداني مقاومت؛
۴. په دې منشور کې شامل نورې دندې.
۵۰ مادهٔ
په عالي شورا کې د ګډون کوونکو جهتونو ترمنځ د تناسب او توازن اصل د مقاومت په عالي شورا کې د هغوی د شتون په پام کې نیولو سره رعایت کېږي.
۵۱ مادهٔ
غوښتنلیک د تازه غوښتونکو دعضویت لپاره د عالی شورا په اړه، د رهبرۍ شورا د لږ تر لږه یو غړي لخوا وړاندیز او د دې شورا د موافقت په صورت کې ترسره کېدای شي.
۵۲ مادهٔ
ټول فیصلې په عالی شورا کې د شورا په بڼه نیول کېږي او هڅه کېږي چې په اتفاق سره ترسره شي. که نه، د ټولو غړو له دوه پر درې برخې اکثریت په شتون کې او د حاضر غړو اکثریت رایې سره نیول کېږي.
۵۳ مادهٔ
د عالي شورا دکار دوره دوه کاله ده.
۵۴ مادهٔ
عادي غونډې د عالي شورا هره میاشت یو ځل ترسره کیږي، او فوق العاده غونډې یې د یو پر څلورمې برخې غړو په وړاندیز یا د رهبرۍ شورا په وړاندیز ترسره کیدی شي.
۵۵ مادهٔ
د عالي شورا د کار طریقه ددی منشور په رڼا کې ، په یوه جلا طرزالعمل کې تنظیمیږي.
رهبری شورا
۵۶ مادهٔ
د رهبرۍ شورا له عالي شورا وروسته د مقاومت په عالي شورا کې د تصمیم نیونې تر ټولو لوړه مرجع ده چې د بنسټونو له مشرانو او لوړ پوړو چارواکو څخه جوړ دی او یوازې د خپلواکو اشخاصو په نماینده ګی یو استازی لري.
۵۷ مادهٔ
هرکله چې د رهبري شورا اړينه وګڼي، کولای شي د رهبري شورا د غړو د شمېر د زیاتولو په اړه پرېکړه وکړي.
۵۸ مادهٔ
د رهبري شورا له خپلو غړو څخه یو کس د یو میاشتې لپاره د دورې رئیس په توګه ټاکي.
۵۹ مادهٔ
(۱) درهبرۍ شورا لاندې واکونه لري:
- د مقاومت عالی شورا د چارو انسجام او د دې شورا د تګلارو او فعالیتونو طریقه ټاکل؛
- د عالي شورا د غړو ټاکل او د هغې د غونډو اجنډا ټاکل؛
- د شورا مختلفو ارګانونو ترمنځ همغږي رامنځته کول؛
- د دارالانشا او کمیټو د فعالیتونو څارنې لپاره اجرائیوي شورا جوړول؛
- د دارالانشا او کمیټو د اداري هیئتونو ټاکل او ګوښه کول او د دندو او طرحو د مقرراتو او برنامو تصویب؛
- د حاد او عاجلو مسایلو په اړه تصمیم نیول او په اړه یې د رهبری شورا د عکس العمل تنظیمول.
(۲) د لویو پالیسیو او د منشور د تعدیلاتو په اړه د رهبري شورا تصمیمونه د عالي شورا له تصویب وروسته نافذیږي.
۶۰ مادهٔ
رهبري شورا له خپلو غړو څخه د اجرائیوي بورډ رئیس او مرستیال او د دفترونو او کمیټو رئیسان له خپل منځ څخه یا د رهبري شورا له غړو څخه بهر اشخاص ټاکي. په هرصورت، د دارالانشاء رئیس او د ستراتیژیکو اړیکو د کمیټې رئیس د مشرتابه شورا او اجرایوي شورا په ټولو غونډو او پروګرامونو کې ګډون کوي.
۶۱ مادهٔ
مشرتابه شورا کولی شي د خپلو فعالیتونو لپاره کاري ډلې، لنډمهاله کمیټې یا فکري ټیمونه جوړ کړي.
۶۲ مادهٔ
درهبري شورا مکلفه ده چې د عالی شورا په هره غونډه کې د خپلو فعالیتونو راپور او همدارنګه خپل پلانونه او وړاندیزونه وړاندې کړي.
۶۳ مادهٔ
رهبري شورا معمولاً په اونۍ کې یو ځل خپله غونډه کوي او د اړتیا په صورت کې د غړو د څلورمې برخې په غوښتنه یوه فوق العاده غونډه جوړولای سی.
۶۴ مادهٔ
مشرتابه شورا د دندو او وړتیاوو د کار او اجرا کولو طریقه په جلا طرزالعمل کې تنظیمیږي.
اجرائیوی شورا
۶۵ مادهٔ
د کمیټو د ښه او مؤثره رهبرۍ او مدیریت په موخه اجرایوي شورا د رهبري شورا په وړاندیز او د عالي شورا په تصویب سره رامنځته کیږي.
۶۶ مادهٔ
اجراییه شورا د کمیټو د ورځنیو فعالیتونو او د شورا د پالیسیو د پلي کولو مسولیت لري او رهبري شورا ته ځواب ورکوونکې ده.
۶۷ مادهٔ
اجرائيه شورا له رئیس، مرستیال او د دارالانشا او کمیټو له رئیسانو جوړه ده چې د رهبرۍ شورا له خوا ټاکل کېږي.
۶۸ مادهٔ
د اجرائيه شورا رئيس او مرستيال د شپږو مياشتو لپاره او د هرې کمېټې رئيس (مشر، مرستيال او منشي) د مشرتابه شورا په وړانديز او د عالي شورا په منظورۍ د يوه کال لپاره ټاکل کېږي او د دوی د کار موده د دفتر د بل کال لپاره تمدید کیدی شي.
۶۹ ماده
د اجراییه شورا کمیټې په لاندې ډول دي:
- د ستراتیژیکو اړیکو کمیټه؛
- د بهرنیو اړیکو کمیټه؛
- سیاسي کمیټه؛
- د دفاعي او امنیتي چارو کمیټه؛
- د معلوماتو کمیټه؛
- د بشري حقونو او مدني ټولنې کمیټه؛
- د سولې او مذاکراتو کمیټه؛
- د عالمانو کمیټه؛
- د ښځو چارو کمیټه؛
- د ځوانانو د چارو کمیټه؛
- د فرهنګي، تعلیمي او لوړو زده کړو چارو کمیټه.
۷۰ مادهٔ
هره کمېټه چې د اجرائيه شورا تر څارنې لاندې وي، د اداري پلاوي ( رئيس، مرستيال او منشي) له خوا اداره کېږي او رهبري شورا ته ځواب ورکوونکي دي.
۷۱ مادهٔ
اجرائيه شورا د کمېټو د شمېر او د هغوی د غړو او همدارنګه د نوې کمېټې د جوړېدو او یا د شته کمېټې د لغوه کېدو وړاندیز د تصویب لپاره رهبري شورا ته وړاندې کوي.
۷۲ مادهٔ
اجراییه شورا د اجراییه شورا او د کمیټو د دندو قانون تنظیموي او د تصویب لپاره یی رهبري شورا ته وړاندې کوي.
دارالاانشأ
۷۳ مادهٔ
دارالانشاء رهبري شورا ته حساب ورکوونکی دی او د عالي شورا، رهبري شورا او اجرائيه شورا لپاره لازمې اسانتیاوې برابروي.
۷۴ مادهٔ
د دارالاانشأ د اداري پلاوي رئیس او نور غړي د اړتیا په صورت کې د رئیس په وړاندیز د رهبري شورا له خوا ټاکل کیږي.
۷۵مادهٔ
دارالانشا د رئیس لخوا اداره کیږي او د مشرتابه شورا لخوا رهبري کیږي، او د دندو قانون د تصویب لپاره مشرتابه شورا ته یی وړاندې کوي.
شپږم څپرکې
متفرق احکام
۷۶ ماده
هغه څه چې په دې منشور کې د افغانستان د راتلونکي سیاسي نظام په تړاو ویل شوي، د دغه منشور لاسلیک کوونکي هڅه کوي چې د افغانستان په راتلونکي اساسي قانون کې شامل او پری ټینګار وکړي.
۷۷ ماده
د انتقالي دورې په جریان کې به د افغانستان د اسلامي جمهوریت د اساسي قانون دوهم فصل (۱۳۸۲ هـ ش) نافذ وي، پرته له هغو مواردو چې د دغه منشور له احکامو سره په ټکر کې وي.
۷۸ مادهٔ
(۱)د مقاومت د عالي شورا د فعالیتونو لګښت د رهبري شورا د غړو او د هغه سره د علاقې لرونکو له پیسو ورکول کیږي.
(۲) د شورا د عوایدو او لګښتونو طرزالعمل د دارانشا له خوا ترتیب او د رهبري شورا له خوا تصویبیږي.
۷۹ مادهٔ
دا منشور په یوه مقدمه، شپږو فصلونو او نهه اویا مادو کې ترتیب شوی دی، چې د رهبرۍ شورا له خوا د ۱۴۰۱ هـ.ش د اسد په ۷ مه / د ۲۰۲۲ د جولای په ۲۹ مه تصویب شو او نافذ شو. د دې منشور تعدیلات د ۱۴۰۳ هـ.ش د جوزا په ۳ مه د عالي شورا په غونډه کې تصویب شول.
یادونه:
– د يادونې وړ ده: “د افغانستان اسلامي ګوند د هېواد د سياسي نظام د جوړښت په اړه بحث او پرېكړه تر راتلونكې پورې ځنډوي” او “حزب اسلامي له دې سره موافق دى، چې د هېواد د سياسي نظام په څنګ كې د غير متمرکزې” کلمې له يادولو سره موافقه وكړي. د هیواد د راتلونکي سیاسي نظام په اړه د “پارلماني” کلمه “هیڅ شتون نلري” او د ملي کانګرس ګوند ټینګار کوي چې په دې منشور کې وړاندیز سوی سیاسي نظام “فدرالي” وی.
همدا راز د استاد سرور دانش په مشرۍ د «افغانستان د عدالت او ازادۍ ګوند» د مقاومت د عالي شورا له جوړېدو وروسته په رسمي ډول د دې شورا غړیتوب ترلاسه کړ.
ومن الله التوفیق