کیریش:
حکمران گروه 2021-ییل 15-آگست‌ده معلوم خارجي دایره‌لر بیلن تیل بیریکتیریب، یشیرین فتنه اساسیده دولت حاکمیتینی طالبان گروهیگه تاپشیریب، تیزیم بنیادی پرچه‌لنیب کېتگنیدن سۉنگ، افغانستان خلقی اوچون بو مملکت ینه یېر یوزیده‌گی جهنّم‌گه اَیلندی.
دهشتلی زۉرآورلیک، اۉزینی باشقه‌لردن اوستون قۉییشگه اِینتیلیش، تنلنگن قومي، مذهبي و سیاسي تازه‌لش باشلندی. مملکت اهالیسی، اَینیقسه، خاتینلر و قیزلر اساسي حقوقلریدن محروم قیلیندی.
مملکتده عملده بۉلگن اساسي قانون و باشقه مدني قانونلر تۉخته‌تیلدی و اولرنینگ اۉرنیگه طالبان‌نینگ دَلَه محکمه‌لری افغانستان خلقی‌نینگ تقدیریگه حاکم بۉلدی.
قاله‌وېرسه، قشّاقلیک، آچلیک، ایشسیزلیک، مکتب و بیلیم یورتلری‌نینگ قیز طلبه‌لر یوزیگه یاپیلیشی، خاتین-قیزلرنینگ ایشلش و اجتماعي فعالیتدن منع اېتیلیشی، شفقتسیزچه قییناقلر و انسان حقوقلری نینگ پایمال اېتیلیشی بیلن باغلیق کۉپلب حالتلر مملکتیمیز خلقینی سُویه‌گیگچه عذابله‌ماقده.
باشقه تاماندن، افغانستان عملده تروریزم اوچون خوفسیز باش‌پناه و افراطچیلر (اېکسترېمیستلر) تۉپله‌نیب باره‌یاتگن حدودگه اَیلندی، بو نه‌فقط افغانستان‌گه، بلکه اونینگ قۉشنیلری، منطقه و بوتون دنیا اوچون جدّي خوف توغدیرماقده.
افغانستاننی قوتقریش ملي قرشیلیک کېنگشی، افغانستان خلقی و بوتون دنیا کېچ بۉلمسدن و سیاسي توشونیش اوچون برچه امکانیتلر یۉققه چیقریلمسدن آلدین، جماعوي اراده حاصل قیلیش و صادقانه سیاسي سعی-حرکتلرنی باشلش آرقه‌لی افغانستاننی اوشبو الملی آفتدن قوتقره آلیشی، منطقه و دنیا مملکتلری خلقلری‌نینگ حیاتی و خوفسیزلیگینی ترورچیلیک خروجلری‌نینگ اچّیق تجربه‌لرینی تکرارلشدن ضمانتلشیگه ایشانه‌دی.
ملي قرشیلیک کېنگشی حاضرگی اَینچلی وضعیتگه برهم بېریش، مملکتنی قوتقریش، ینگی اساسي قانون‌نینگ تصدیقلنیشی آیدینلیگیده حاکمیتنی خلققه قَیته‌ریش و ینگی برقرار، دېموکرا‌تیک، اوروش و زۉرآورلیک بۉلمه‌گن، اېرکین، کۉپچیلیکچی (پلورا‌لیستیک)، بیر-بیرینی قبول قیلووچی بیر افغانستان پای‌دېوارینی قۉییش دورگه اۉتیش اوچون اوشبو رېجه‌نی قوییده‌گیچه تقدیم اېته‌دی.
بو رېجه تورلی یۉنه‌لیشلر و شخصلر بیلن مصلحتلشگن حالده توزیلگن بۉلیب، اونده یورتنی قوتقریش و خلق فراوانلیگی، ملي منفعتلر، مملکت کېله‌جگیده برچه تامانلر نینگ اشتراکی، برقرارلیک و ترقیات، عمومي فراوانلیکنی تأمینلشگه قره‌تیلگن و افغانستان‌نینگ اۉز موقعینی تیکلشی، اونینگ قۉشنیلر، منطقه و دنیا اۉلکه‌لری بیلن مناسبتلرده‌گی ایجابي و توزووچی رۉلی کۉریب چیقیله‌دی.
ملي قرشیلیک کېنگشی فرصتدن فایده‌لنیب، برچه حزبلر، تشکیلاتلر و نفوذلی سیاسي شخصلرنی، جمله‌دن، بیلمدانلر، علمالر، عیاللر، اېرککلر و یاشلرنی مملکت تاریخی‌نینگ اوشبو مهم پلّه‌سیده، نجات یۉلیده بیرلشگن سیاسي، مشترک و اویغون کوره‌ش سایبانینی یره‌تیشگه، اۉلکه‌میزده مستحکم تینچلیک و برقرارلیکنی رۉیابگه چیقریش یۉلیده وطنداشلر بیلن یانمه-یان توریب، اۉز تاریخي وظیفه‌سی و ملي بورچینی ادا اېتیش یۉلیده سعی-حرکتلرینی عملگه آشیریشگه چین دلدن دعوت قیله‌دی.
مقصدلر:
- اوروش و زۉرآورلیکنی توگه‌تیش و حاضرگی ناقوله‌ی وضعیتدن قوله‌ی وضعیتگه اۉتیش.
- اوروش و زۉرآورلیکدن خالی، کۉپ قیرّه‌لی، دېموکرا‌تیک، عدالتگه یۉنلتیریلگن، هر قنده‌ی کمسیتیش و خرافاتدن خالی، اسلامي قدریتلر نقطه‌ی نظریدن معتدل و قانون اُستوارلیگی بیلن ینگی افغانستاننی برپا اېتیش.
- اۉلیمگه آلیب کېله‌دیگن قوراللی مسابقه‌لرنی، دستوري یۉنلتیریلگن و حقوقي سیاسي حزبلر شکلیده ساغلام سیاسي و مدني رقابتیگه ایلنتیریش.
- دایمي برقرارلیک، متناسب رواجلنیش و خلق فراوانلیگینی تأمینلش.
- حاکمیتنی خلققه قَیتریش، مرکزلشمه‌گن پارلمان تیزیمی دایره‌سیده دولت حاکمیتینی جلولش و مؤسسه‌لشتیریش همده ینگی اساسي قانون لایحه‌سینی ایشلب چیقیش آرقه‌لی واليلر، بلديه رئیسلری و اولوسواللرنی سَیلش.
- فعال بې‌طرفلیک سیاستی و اۉزارا حرمت تمایلیگه عمل قیلیش آرقه‌لی افغانستان نینگ منطقه و جهانده‌گی موقعی و توزووچی رۉلینی تیکلش.
مقصدلرگه اېریشیش اوچون باسقیچلر:
بیرینچی باسقیچ؛ ملي مقیاسده‌گی مذاکره‌لر اوچون زمین یره‌تیش؛
- طالبانگه قرشی بۉلگن نفوذلی سیاسي کوچلر اۉرته‌سیده یگانه سایبان یره‌تیش.
- مملکتنی قوتقریش بۉییچه قۉشمه ایش اساسلری تۉغریسیده کېلیشوو.
- بحراندن چیقیش یۉل خریطه‌سی بۉییچه کېلیشوو.
- ثابت برقرارلیک، ترقیات، فراوانلیک و مملکت نینگ برچه اهالیسی اوچون اجتماعي عدالت یۉلینی تضمین قیله‌دیگن و افغانستان نینگ اوروش و تۉقنه‌شوولرگه قَیتیشیگه یۉل قۉیمه‌یدیگن مملکت نینگ کېله‌جکده‌گی تیزیمی تۉغریسیده کېلیشوو.
- برچه تامانلر بیلن علاقه‌نی تأمینلش و آسانلشتیریش اوچون معین آدرسنی انیقلش.
خلق‌ارا مقیاسده؛
بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی تینچلیک جریانینی باشلش و باشقریش و مذاکره‌لر اوچون اساس یره‌تیش مقصدی بیلن نماینده هیئتینی تعیینلش آرقه‌لی قوییده‌گی حرکتلرنی عملگه آشیره‌دی:
- افغانستانده افراطچی و اېکسترېمیستیک گروهلر نینگ کۉپه‌ییب باره‌یاتگنینی حسابگه آلگن حالده، افغانستان بحرانی و اونینگ خلق، منطقه و دنیا اوچون حقیقي و احتمالي سلبي عاقبتلری حقیده یگانه توشونچه یره‌تیش.
- افغانستان‌گه برقرارلیکنی قَیتریشده منفعتدار اۉلکه‌لر منفعتلری تۉقنه‌شووی جاییدن، اولر منفعتلری نینگ اۉزارا تأثیری محوریگه آلیب چیقیش، قۉشنی دولتلر، منطقه و دنیا دولتلری اۉرته‌سیده افغانستان بحرانینی سیاسي حل قیلیشگه دایر هماهنگلیک و بو باره‌ده جماعوي اراده یره‌تیش.
- پیشنیهاد قیلینه‌یاتگن یۉل خریطه‌سیگه، «طالبان» گروهی و اوشبو گروهگه قرشی بۉلگن کۉزگه کۉرینرلی اساسي آقیملرن حمایه‌سینی جلب قیلیش.
- طالبانگه قرشی سیاسي آقیملر اوچون خارجي مملکتلر نینگ بیریده مرکزي رسمي دفتر (آفیس) و باشقه اَیریم مملکتلرده اونینگ نماینده‌لیکلرینی آچیش.
- طالبان گروهی و اولرنینگ مخالفلری اۉرته‌سیده اجتماعي، جندر (جنسیتي)، لساني، مذهبي، منطقوي خیلمه-خیللیکنی حرمت قیلگن حالده همده مملکتده‌گی عیاللر، یاشلر و برچه قومي گروهلر وکیللری نینگ فعال اشتراکیده مذاکره‌لر آلیب بارووچی هَیأتلرنی تنلش.
- طرفسیز بیر مملکتده مذاکره‌لر اۉتکزیله‌دیگن جای و مذاکره‌لرنی باشلش وقتینی انیقلش.
طالبانگه مذاکره‌لر آلیب باریشنی قبول قیلدیریش اوچون باسیمنی کوچه‌یتیریش؛
اگر طالبان گروهی افغانستان خلقی‌نینگ حقلی طلبلری و سیاسي یېچیمنی قبول قیلیشدن باش تارتسه و خلققه قرشی اوروش و زۉرآورلیکنی دوام اېتتیرسه، ملي یره‌شوو جریانینی قبول قیلیشی اوچون مذکور گروهگه باسیمنی کوچه‌یتیریش مقصدی بیلن قوییده‌گی وریانتلر قۉللنیله‌دی:
ملي ساحه‌ده،
- خلق حقوقلرینی حمایه قیلیش و مملکتنی سقلب قالیش نینگ قانوني وریانتی صفتیده مملکت نینگ تورلی ولایتلریده ملي قرشیلیکنی منتظم شکلده کوچه‌یتیریش و کېنگه‌یتیریش.
- میدان فعالیتی و جماعوي ناراضیلیک نمایشلری و مدني اطاعتسیزلیگینی باشلش.
- مرکز و ولایتلرده، مملکت نینگ جبر چېکه‌یاتگن خلقیگه ضرر یېتکزمسدن، طالبان نینگ ناقانوني باشقروو ماشینینی فلج قیلیش.
- طالبان گروهیده‌گی ملي یره‌شووگه ایشانووچی معتدل گروهلرنی قۉللب-قوّتلش و آلقیشلش.
خلق‌ارا ساحه‌ده؛
- طالبان نینگ ناقانوني حاکمیتینی تن آلیش و رسمیلیککه تانیش نینگ آلدینی آلیش جریانینی دوام اېتتیریش.
- افغانستان خلقی‌نینگ اذیت چېکیشیگه یۉل قۉیمسدن، طالبان گروهیگه مادّي یاردملرنی تۉخته‌تیش.
- طالبان‌نینگ جنگاور، افراطچی و ترورچی گروهلرگه علاقه‌دار شخصلرینی بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی (ب‌م‌ت) خوفسیزلیک کېنگشی نینگ قاره رۉیخطیگه کیریتیش.
- طالبان گروهینی خارجي ترورچیلرنی افغانستان‌دن چیقریب یوباریشگه و اولر بیلن علاقه‌لرنی اوزیشگه مجبورلش.
- طالبان یېتکچیلری نینگ خارجگه سفرلریگه کۉپراق تحریملر جاري اېتیش.
- طالباننی قۉللب-قوّتلاوچی دولتلرنی بو گروهنی سیاسي یېچیم و مذاکره‌لرنی قبول قیلیشگه مجبورلشگه اونده‌ش.
- طالبان مخالفلرینی قۉللب-قوّتلش.
ایکّینچی باسقیچ؛ تینچلیک مذاکره‌لری نینگ باشلنیشی
قوییده‌گی کون ترتیبینی اوستیدن بحث آلیب باریش و قرار قبول قیلیش:
- انیق وظیفه‌لر بیلن ایکّی ییل مدتگه اۉتیش دوری حکومتینی شکللنتیریش بۉییچه بحث و کېلیشوو.
- اۉتیش دوری حکومتی توزیلمه‌سینی کېلیشیب آلیش (حکومت عالي کېنگشی، حکومت باشلیغی و اونینگ اۉرین‌باسرلری، باش وزیر و اونینگ اۉرین‌باسرلری، عالي محکمه رئیسی و اعضالری، اسلامي فقع عالي کېنگشی، وزیرلر کېنگشی). و مستقل رياستلر).
- اوشبو باسقیچ نینگ ایکّینچی خط باشیده سَنَب اۉتیلگن برچه مقاملرده شخصلرنی تنلش بۉییچه کېلیشوو.
- مملکتنی بحراندن قوتقریش رېجه‌سی اوستیدن بحث آلیب باریش و کېلیشیش.
- برچه مسؤولیتسیز گروهلر و شخصلردن قورال-یراغ و حربي تخنیکنی ییغیش و مملکت خوفسیزلیک و مدافعه کوچلریگه تاپشیریش بۉییچه صحبت و کېلیشوو.
- مملکت نینگ کېله‌جکده‌گی مدافعه و خوفسیزلیک کوچلرینی قَیته قوریش بۉییچه صحبت و کېلیشوو.
- مرکز و ولایتلر خوفسیزلیگینی کېلیشیلگن خوفسیزلیک کوچلری تامانیدن قنده‌ی تأمینلش بۉییچه بحث و کېلیشوو.
- ینگی اساسي قانون لایحه‌سینی ایشلب چیقیش و مرکزلشمه‌گن توزیلمه‌نی خلق تامانیدن واليلر، بلديه رئیسلری و تومنلر حاکملری (اولوسواللر)نی سَیله‌گن حالده مرکزلشمه‌گن پارلمان تیزیمیگه اۉزگرتیریش مسأله‌لرینی بحث قیلیش و کېلیشیش.
- سیلاو تۉغریسیده‌گی قانونگه اۉزگرتیریشلر کیریتیش ضرورلیگینی بحثگه آلیش و کېلیشیش.
- تینچلیک کېلیشووی نینگ تۉلیق بجریلیشینی نظارت قیلیش و افغانستان نینگ ایچکی ایشلریگه تشقی اره‌لشوو نینگ آلدینی آلیش مقصدیده ایکّیته نظارتچی مؤسسه تۉغریسیده‌گی کېلیشوو.
ه) ملي مقیاسده: بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی نظارتی آستیده تورلی مذاکره‌چیلردن عبارت کمیسیون توزیش.
ب) خلق‌ارا مقیاسده: بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی خوفسیزلیک کېنگشی نظارتی آستیده اروپا اتفاقی و اسلام همکارلیک تشکیلاتینی اۉز ایچیگه آلگن خلق‌ارا (2+8) میکانیزمینی یره‌تیش.
- ینگی حکومت نینگ تحلیف مراسمینی بۉییچه کمیسیون توزیش تۉغریسیده‌گی کېلیشوو.
اوچینچی باسقیچ؛ اۉتیش دوری؛ اۉتیش دوری حکومتی نینگ باشلنیشی
اۉتیش دوری حکومتی نینگ وظیفه‌لری:
- تینچلیک بیتیمی مادّه‌لرینی تۉلیق باسقیچمه-باسقیچ عملگه آشیریش.
- مملکت مرکزی و ولایتلری خوفسیزلیگینی تأمینلش.
3.ینگی قانوننی ایشلب چیقیش بۉییچه قوراللرنی ییغیش و اولرنی مملکت نینگ کېله‌جکده‌گی مدافعه و خوفسیزلیک کوچلریگه تاپشیریش.
- مدافعه و خوفسیزلیک کوچلرینی قَیته قوریش.
- افغانستان حدودیده خارجي ترورچیلرنینگ بۉلیشی و مملکتگه کیریب کېلیشی نینگ آلدینی آلیش.
- اساسي قانون نظارت کمیسیونی نینگ توزیلیشی.
- سیلاو قانونچیلیگینی توزه‌تیش کمیسیونینی تشکیل قیلیش.
- سیلاو قانونچیلیگینی توزیش و تصدیقلش.
- مستقل سیلاو کمیسیونی نینگ توزیلیشی.
- اۉتیش دوری توگَشیگه آلتی آی قالگنده اساسي قانوننی قبول قیلیش اوچون بویوک ملي کېنگش/ لویه جیرگه‌نی اۉتکزیش.
- انسان حقوقلری بۉییچه مستقل کمیسیوننی توزیش.
- اداري اصلاحاتلر و دولت خدمتلری بۉییچه مستقل کمیسیون توزیش.
- بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی بیلن همکارلیکده اهالینی رۉیخطگه آلیشنی یۉلگه قۉییش و ینگی الکترون تذکره‌نی ترقه‌تیش.
- اجتماعي عدالتگه رعایه قیلگن حالده، شفّافلیک، جوابگرلیک، ثمره‌دارلیک، کېنگ قمراولیلیک و قانون اُستوارلیگی اصوللرینی یادده توتیب، زمانوي باشقروو تمایُلی اساسیده ایشلرنی باشقریش و رغبتلنتیریش.
- کونده‌لیک فعالیتنی دوام اېتتیریش و آدملرگه موازنتلی خدمت کۉرسهتیش.
- اداري فساد و مُخَدّر مادّه‌لرنی یېتیشتیریش، ایشلب چیقریش و سوداسیگه قرشی کوره‌ش.
- مملکت نینگ برچه حدودلرینی متناسب رواجلنتیریش نینگ کېنگ قمراولی رېجه‌سینی تیارلش.
- برچه قۉشنی دولتلر، منطقه و جهان دولتلری بیلن دۉستانه مناسبتلرنی تأمینلش، افغانستان نینگ جیو-استراتیژیک موقعی و بای طبيعي منبعلریدن ملي منفعتلردن کېلیب چیقیب، اۉزارا حرمت تَمایُلیگه عمل قیلگن حالده معقول فایده‌لنیش.
- دېموکرهاسی، انسان حقوقلری، سۉز اېرکینلیگی، اېرکین عاموي اخبار واسطه‌لری، خاتین-قیزلر حقوقلری، انسان قدر-قیمتینی حمایه قیلیش، مدني مؤسسه‌لرنی مستحکملش همده خصوصي سکتور و محلي ایشلب چیقریشنی قۉللب-قوّتلش.
- مملکت ملي اقتصادینی رواجلنتیریش اوچون ملي و خلق‌ارا سرمایه یاتقیزووچیلرنی جلب قیلیش و قۉللب-قوّتلش همده مملکت کانلری و یېر آستی بایلیکلرینی قانوني روشده قازیب آلیش.
- ینگی سیلاو قانونچیلیگیگه موافق شفّاف و عموم‌خلق سیلاولرینی اۉتکزیش.
تۉرتینچی باسقیچ؛ سَیلنگن حکومت
ینگی سَیلنگن حکومت ایشی نینگ باشلنیشی و ینگی افغانستاننی برپا اېتیش دوریگه کیریشی.
خلق‌ارا همجمعیت و افغانستان نینگ تعهُّدلری:
افغانستان؛
- تینچلیک شرطنامه‌سیگه رعایه قیلیش و اونی تۉلیق عملگه آشیریش مجبوريتی.
- مملکتده قومي، مذهبي و جندر خیلمه-خیللیگینی حرمت قیله‌دیگن ساغلام، ثمره‌لی و سېزگیر دولت مؤسسه‌لرینی یره‌تیش.
- فقرالر نینگ، اینیقسه، عیاللر نینگ اساسي حقوقلرینی حرمت قیلیش، اداري فسادگه قرشی جدّي کوره‌ش آلیب باریش، مُخدّر مادّه‌لرنی یېتیشتیریش و ناقانوني سوداسیگه یۉل قۉیمسلیک.
- افغانستانده تروریستیک گروهلرگه علاقه‌دار شخصلر نینگ بۉلیشی و مملکتگه اولر نینگ کیریب کېلیشی نینگ آلدینی آلیش.
- سۉز اېرکینلیگی، اېرکین عاموي اخبار واسطه‌لری، خصوصي سکتور و مدني جمعیت مؤسسه‌لرینی مستحکملش.
- افغانستان قۉشیلگن خلق‌ارا کانوانسيون و پَیمانلرگه رعایه قیلیش مجبوريتی.
دنیا همجمعیتی؛
- تینچلیک کېلیشووی نینگ تۉلیق عملگه آشیریلیشینی هر تامانلمه قۉللب-قوّتلش.
- بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی خوفسیزلیک کېنگشی نظارتی آستیده اروپا اتفاقی و اسلام همکارلیک تشکیلاتینی اۉز ایچیگه آلگن نظارت مېکانیزمینی (2+8) شکللنتیریش.
- اۉتیش دوری حکومتی نینگ رواجلنیش بودجه‌سی، اینیقسه، مدافعه و خوفسیزلیک کوچلرینی، تعلیم ساحه‌سینی قَیته تیکلش، رواجلنیش پروژه‌لری و مملکت اقتصادي آست‌توزیلمه‌سی (زیرساختی)نی مالیه‌لشتیریش.
اېسلتمه:
باشقه سیاسي آقیملر، مؤسسه‌لر، سیاسي و مدني شخصلر، حقوق فعاللری، فعال خاتین-قیزلر، یاشلر و بیلیمدان وطنداشلرنینگ فکر و ملاحظه‌لری عنایتگه آلینیب، مملکتنی بحراندن قوتقریش رېجه‌سی تفصیلاتلر بیلن تۉلدیریلیب، تقدیم اېتیله‌دی.
و من الله التوفیق